Obejmując części metalowe olejem silnikowym, unika się ich wystawieniem na tlen, co z kolei unika ich utlenieniu przy wysokich temperaturach, chroniąc silnik przed korozją. Wolno dorzucić także do oleju inhibitory korozji. Dużo olej silnikowy ma również dodatki w postaci środków czyszczących oraz dyspergujących, by utrzymać napęd w czystości i zmniejszyć tworzenie stałych związków tłuszczowych. Tarcie metalowych części tworzy, w sposób pewny, mikroskopijne cząsteczki metalu. Cząsteczki są w stanie przenieść się w oleju, powodując znacznie większą erozję i zużycie kinetycznych części. Właśnie żeby przefiltrować te cząsteczki istnieją filtry oleju. Pompa oleju, wyjście bądź pompa zębata poruszana silnikiem pojazdu absorbuje się pompowaniem oleju przez filtr. Istnieją dwa rodzaje filtrów, o pełnym przepływie oraz rozdwojonym. Akcesoria do olejów silnikowych, takie jak przeciwkorozyjne, zmniejszają korozyjny wpływ oleju na detale ruchome w silniku - wypróbuj
Uszlachetniacz do paliwa. Dodatki przeciwutleniające, mają na celu zahamowanie procesu starzenia się oleju. Olej silnikowy tworzy powłokę oddzielającą ruchome części, które się obok siebie znajdują. W ten sposób pomniejsza się prostolinijny kontakt, zużycie i tworzenie się ciepła, chroniąc silnik. Dzięki wyśmienitego przewodnictwa ciepła olej silnikowy, w momencie styku z gorącą przestrzenią, wchłania część ciepła, żeby przestawić go w inne miejsce, zazwyczaj do powietrza lub ewentualnie jakiegoś typu odprowadnika. W silnikach benzynowych, koturnowy pierścień kompresji ma okazję narazić olej silnikowy na temperatury rzędu 160 stopni Celsjusza. W silnikach wysokoprężnych, górny pierścień ma okazję wystawić silnik na temperatury ponad 315 stopni Celsjusza.
Oleje silnikowe z lepszymi współczynnikami lepkości mniej się osłabiają w rozległych temperaturach. Należy zawsze zwracać uwagę na oznaczenie lepkości, które znajduje się na opakowaniu każdego oleju silnikowego. Klasyfikacja Society of Automotive Engineers dzieli oleje silnikowe wedle 11 klas lepkości, 6 klas zimowych i 5 klas letnich. Istnieją też oleje całoroczne, które muszą jednak spełnić kryteria letnie i zimowe.